Cutaneous lupus erythematosus ခုခံအားတိုက်စားနာ အရေပြားရောဂါ 

ခုခံအားစနစ် တိုက်ခိုက်မှုကြောင့် ခန္ဓာကိုယ်တွယ်ဆက်တစ်ရှူး အစိတ်အပိုင်းတွေ ရောင်ရမ်းတာကို lupus ခေါ်ပါတယ်။ ဝိသေသတွေအနေနဲ့ ရောင်ရမ်းမှုနဲ့ နာကျင်မှု ရှိနိုင်တယ်။ ၁၃ရာစုက တင်စားတဲ့ ဝံပုလွေကိုက်နာနဲ့ ဆင်တူလို့ lupus ပေးထားပေမယ့် လက်ရှိဆေးပညာအသုံးအနှုန်းနဲ့ကြည့်ရင် အဆင်မပြေတာတွေ့ရတယ်။ lupus ကို မြန်မာအခေါ်မရှိသေးဘဲ ဒီဆောင်းပါးမှာ လူးပက်စ် (သို့) ခုခံအားတိုက်စားနာ လို့ ခေါ်ပါမယ်။ ဘာ့ကြောင့်လဲဆိုတော့ အရေပြားက ခုခံအားစနစ်ကြောင့် တိုက်စားထားသလို ပါးလွှာပြီး ထိခိုက်ပျက်စီးလွယ်လို့ ဖြစ်ပါတယ်။ SLE ကိုတော့ အရေပြားလေးဖက်နာအဖြစ် ခေါ်ဝေါ်ကြပေမယ့် အမှန်က အရေပြားတင်ထိခိုက်တာမဟုတ်လို့ ဒီအခေါ်အဝေါ်ကလည်း ရာနှုန်းပြည့် ရောဂါကိုကိုယ်စားပြုတာ မဟုတ်သေးဘူး။

ခုခံအားတိုက်စားနာ (lupus)ဟာ အမျိုးသမီးတွေမှာ အဖြစ်များတယ်။ ဟော်မုန်းပြောင်းလဲမှုနဲ့ သက်ဆိုင်နိုင်တယ်။ အီစတိုဂျင်ရုတ်တရက် မြင့်တက်မှုကြောင့် ဖြစ်နိုင်တယ်။ ကလေးမွေးပြီးစ မိခင်တွေမှာ ရုတ်တရက်ထလာတာမျိုးရှိနိုင်တယ်။ ဗိုင်းရပ်စ်ပိုးမွှား (Epstein-Barr, herpes zoster နဲ့ cytomegalovirus) တွေကလည်း ဖြစ်စေတယ်။ အစာအိမ်ဆေး (omeprazole, esomeprazole), သွေးကျဆေး (hydralazine, amlodipine), နှလုံးဆေး (procainamide), တီဘီဆေး (isoniazid)စတဲ့ ဆေးဝါးတွေကြောင့် ဖြစ်တတ်ပြန်တယ်။မာကျူရီနဲ့ ဆီလီကာ အမှုန်တွေကြောင့်ဖြစ်နိုင်တယ်။ စိတ်ဖိစီးမှုနဲ့ အိပ်မပျော်တာတွေက ရောဂါထလာနိုင်တယ်။ ဆေးလိပ်နဲ့ ခရမ်းလွန်ရောင်ခြည်တွေကြောင့်လည်း ပိုဆိုးနိုင်တယ်။ 

ခုခံအားတိုက်စားနာ အရေပြားရောဂါ (Cutaneous lupus erythematosus) ဟာ လူတစ်ထောင်မှာ တစ်ယောက်ဖြစ်နိုင်တယ်။ အသက် ၂၀-၅၀အတွင်း အမျိုးသမီးတွေ အဖြစ်များတယ်။ ကလေးတွေမှာ ဖြစ်ရင် အသက် (၁၂)ဝန်းကျင်အရွယ်မှာ စဖြစ်လေ့ရှိတယ်။ အရေပြားမှာဖြစ်ရင် နေရာအနှံ့ဖြစ်နိုင်တယ်။ နေထိတဲ့နေရာတွေ မျက်နှာ၊ ဦးရေပြားမှာ ဖြစ်လေ့ရှိတယ်။ ပေါင်၊ တင်ပါး၊ ရင်ဘတ်စတဲ့နေရာတွေမှာဖြစ်ရင် ဆေးဝါးနဲ့ ဗိုင်းရပ်စ်ပိုးမွှားတွေရဲ့ ခုခံအားစနစ်ကို အရေပြားတုံ့ပြန်မှုကြောင့် ဖြစ်နိုင်တယ်။ 

ခုခံအားတိုက်စားနာ(lupus) ရဲ့ လက္ခဏာများ

ဖျားတာ၊ အားယုတ်တာ၊ ကိုယ်အလေးချိန်ကျဆင်းတာ၊ အဆစ်မြစ်တွေ ရောင်ရမ်းကိုက်ခဲတာလည်း lupus ရဲ့ လက္ခဏာတစ်ရပ်ဖြစ်တယ်။ နေရောင်နဲ့ထိရင် မျက်နှာမှာ လိပ်ပြာပုံ အနီကွက်တွေထတာမျိုးဟာ lupus ရဲ့ အထင်ရှားဆုံးလက္ခဏာရပ်တစ်ခု ဖြစ်ပါတယ်။ ဖြစ်တဲ့ကြာချိန်ပေါ်မူတည်ပြီး လေးမျိုးခွဲထားတယ်။

(၁) acute (ACLE)

(၂) Subacute (SCLE)

(၃) intermittent (ICLE)

(၄) chronic (CCLE)

Acute cutaneous lupus erythematosus (ACLE)

ရုတ်တရက်ထတဲ့ ခုခံအားတိုက်စားနာ အရေပြားရောဂါ(ACLE)ဟာ မျက်နှာမှာ လိပ်ပြာပုံစံ အနီကွက်တွေ ဖြစ်တတ်တယ်။ နေရောင်ထိတာနဲ့ ချက်ချင်းဖြစ်လာတယ်။ အရေပြားလေးဖက်နာ (SLE)ရဲ့ လက္ခဏာတစ်ခုဖြစ်ပါတယ်။ တကိုယ်လုံးအနှံ့လည်း ဖြစ်နိုင်ပါတယ်။ တခါတရံ ဗိုင်းရပ်စ်ကြောင့်ဖြစ်တဲ့ အနီကွက်တွေနဲ့ ပုံစံတူတတ်တယ်။ ထူးခြားချက်က လက်ခေါက်ဆစ်တွေမှာ မတွေ့ရပါဘူး။

Subacute cutaneous lupus erythematosus (SCLE)

ရေတို ခုခံအားတိုက်စားနာ အရေပြားရောဂါ (SCLE)ဟာ ဆေးဝါးတွေကြောင့်ဖြစ်တတ်တယ်။ မျက်နှာထက် ခန္ဓာကိုယ်အောက်ပိုင်းမှာအတွေ့များတယ်။ ဆေးဝါးကြောင့် ဖြစ်တာတွေဟာ Subacute type တွေများတယ်။ ကွင်းပုံစံ အနီကွက်တွေတွေ့ရတယ်။ ရင်ဘတ်၊ လက်မောင်း၊ပေါင်၊တင်ပါး စတဲ့နေရာတွေအဖြစ်များတယ်။ ကုသပြီး ရက်ပိုင်းအတွင်း ပျောက်ကင်းသွားနိုင်တယ်။ အမဲကွက်ပုံစံ ကျန်ခဲ့နိုင်ပါတယ်။

Intermittent cutaneous lupus erythematosus (ICLE)

ကြိုးကြား ခုခံအားတိုက်စားနာ အရေပြားရောဂါ (ICLE)ဟာ အမြဲမဖြစ်ဘဲ ရာသီဥတုပေါ်လိုက်ပြီး ကြိုးကြားကြိုးကြားဖြစ်တတ်တယ်။ lupus tumidus လည်းခေါ်ပါတယ်။ အရေပြားအောက်လွှာ (dermis)မှာ ခုခံအားတိုက်စားနာတွေ ဖြစ်ပွားလေ့ရှိတယ်။ နေရောင်ထိတွေ့တဲ့ အရေပြားလွှာက ရောင်ပြီး ရဲတွတ်နေမယ်။ မျက်နှာ၊လည်ပင်း၊ရင်ဘတ် စတဲ့ ခန္ဓာကိုယ်အပေါ်ပိုင်းမှာ ခပ်ရဲရဲ တင်းတင်းပြောင်ပြောင် အနီကွက်တွေ ထလေ့ရှိတယ်။ နွေရာသီမှာပိုဆိုးပြီး ဆောင်းရာသီမှာ သက်သာသွားနိုင်တယ်။

Chronic cutaneous lupus erythematosus (CCLE)

နာတာရှည် ခုခံအားတိုက်စားနာ အရေပြားရောဂါ(CCLE) အများစုဟာ လည်ပင်းအထက်ပိုင်းမှာသာ အဖြစ်များတယ်။ discoid lupus (ချပ်ပြား ခုခံအားတိုက်စားနာ), lupus profundus (အဆီလွှာ ခုခံအားတိုက်စားနာ) နဲ့ chilblain lupus (ဆောင်းကိုက် ခုခံအားတိုက်စားနာ)ဆိုပြီး သုံးမျိုးရှိပါတယ်။ discoid lupus ဟာ မျက်နှာ၊ဦးခေါင်းမှာ အဓိကဖြစ်ပြီး lupus profundus 

ခါး၊ဗိုက် စတဲ့နေရာတွေမှာ အဆီကျိတ်ဆန်ဆန် အဖြစ်များတယ်။ chilblain lupusက ခြေချောင်း လက်ချောင်းထိပ်တွေ ဖြစ်ကြတယ်။ အကုန်လုံးဟာ နာတာရှည်ရောင်ရမ်းမှုဖြစ်လို့ အရေပြားက fibrosis ကြောင့် မာပြီး ခဲနေလိမ့်မယ်။ ခေါင်းမှာဖြစ်ရင် ဆံပင်အကွက်လိုက်ကျွတ်တာဖြစ်တတ်တယ်။ အမာရွတ်ကျန်တာရှိနိုင်ပါတယ်။

ရောဂါစစ်ဆေးခြင်း

ခုခံအားတိုက်စားနာ(lupus) ရှိမရှိ သွေးစစ်ကြည့်နိုင်တယ်။ Antinuclear antibodies မြင့်တက်နေရင် ခုခံအားစနစ်က မိမိခန္ဓာကိုယ်အတွင်းပိုင်းဆဲလ်တွေကို ပြန်လည်တိုက်ခိုက်နေပြီဆိုတာ သိနိုင်တယ်။ Anti-dsDNA , Anti-smith ခုခံအားရှိရင် လေးဖက်နာအရေပြားရောဂါ (SLE)ကြောင့် ဖြစ်နိုင်တယ်။ တခြားကိုယ်တွင်းအစိတ်အပိုင်းတွေ ဆက်စစ်ဖို့ လိုပါတယ်။ လိုအပ်ရင် skin biopsy အရေပြားအသားစယူပြီး စစ်ကြည့်နိုင်တယ်။ မိခင်တွေမှာ Anti-Ro/Anti-La antibody ခုခံအားတွေ့ရင် မွေးလာတဲ့ကလေးမှာ neonatal lupus erythematosus ဖြစ်နိုင်တယ်။

ကုသနည်း

အရေပြားမှာ ဖြစ်ရင် စတီးရွိုက်လိမ်းဆေး၊ ထိုးဆေးတွေ အသုံးပြုနိုင်ပါတယ်။ tacrolimus လိမ်းဆေးတွေ သုံးနိုင်တယ်။ သောက်ဆေးထဲမှာ hydroxychloroquine, methotrexate, azathioprine, cyclosporin, dapsone, mycophenolate mofetil, corticosteroid ဆေးဝါးတွေအသုံးပြုနိုင်တယ်။ ဆိုးရွားပြင်းထန်တဲ့ရောဂါမှာ Anifrolumab ထိုးဆေးတွေက အသုံးဝင်ပါတယ်။ဘေးထွက်ဆိုးကျိုးလည်း များတယ်။

အကြံပြုချက်

နေရောင်ထဲသွားရင် အကာအကွယ်၊အဆောင်းအကာ တစ်ခုခုသုံးပါ။ နေရောင်ကာကွယ်ဖို့ SPF 50 အထက် နေလောင်ကာလိမ်းဆေးတွေ သုံးသင့်တယ်။ ဗီတာမင် စီ၊ ဗီတာမင် ဒီ နဲ့ အိုမီဂါသရီးအားဆေး တွေ သောက်ပါ။ ဆေးလိပ်၊ အရက်ဖြတ်ပါ။ alfalfa, echinacea, spirulina အားဆေးတွေ သောက်ရင် သတိထားပါ။ ဒီအရေပြားရောဂါက ပြန်ဖြစ်တတ်လို့ ဆရာဝန်နဲ့ စနစ်တကျပြသပြီး ကုသမှုခံယူသင့်ပါတယ်။

ဒေါက်တာအေးမင်းထူး

အရေပြားအထူးကုဆရာဝန်

အကယ်၍ အထက်ဖော်ပြပါ လက္ခဏာအချို့ကို ခံစားနေရပါက ဒေသခံ အရေပြားအထူးကုဆရာဝန်ထံသို့ဖြစ်စေ (သို့မဟုတ်) အဆင့်မြင့် ရောဂါကုသမှုအတွက် 092051590 သို့ဖြစ်စေ ဆက်သွယ်သင့်သည်။

If you have been suffering from some of the above symptoms, you should contact a local dermatologist or by calling 092051590 for further advanced treatment.