အင်ပြင်ထခြင်း

လူငါးယောက်မှာ တစ်ယောက်ဟာ သူတို့ဘဝတစ်လျှောက် တစ်ကြိမ်မဟုတ် တစ်ကြိမ်ဆိုသလို အင်ပြင်ထတတ်ကြတယ်။ အင်ပြင်ထတယ်ဆိုတာ အရေပြားမှာ အဖုအပိန့်တွေထွက်ပေါ်လာတာဖြစ်ပါတယ်။ အင်ပြင်ထစေတဲ့အကြောင်းရင်း အမျိုးမျိုးရှိနိုင်တယ်။ ဓာတ်မတဲ့တာ၊အရက်သောက်တာ၊ စိတ်ဖိစီးမှု၊ ဆေးဝါး၊ အစားအသောက်နဲ့ဆိုင်တတ်တယ်။အခွံမာသီး၊ ငါး၊ မြေပဲ၊ ကြက်ဥ၊ ပင်လယ်စာ စတာတွေ မတဲ့တာရှိနိုင်တယ်။

အင်ပြင်ထစေသော အကြောင်းရင်းများ

-အစားအသောက်

-ဆေးဝါး(penicillin, sulphur, asprin, ibuprofen)

-အင်းဆက်ပိုးမွှား

-ပတ်ဝန်းကျင်အပူချိန်ပြောင်းလဲခြင်း

-သွေးသွင်းခြင်း

– အိမ်မွေးတိရိစ္ဆာန်များ

– ပန်းဝတ်မှုန်၊ ရနံ့

လက္ခဏာရပ်များ

အင်ပြင်ရဲ့ လက္ခဏာတွေက အဖုအပိန့်၊ အဖီပြင်လိုက်ခြင်းက အရေးပါတယ်။ အဖုအပိန့်က ရဲတာ သို့မဟုတ်ယားယံတာရှိတယ်။ မျက်နှာရဲတာလည်း ရှိနိုင်တယ်။ အသားအရည် ခြောက်သွေ့တာ၊ ပူလောင်လာတာ စတဲ့ခံစားချက်မျိုး ရှိနိုင်တယ်။ အင်ပြင်သဘောက ခန္ဓာကိုယ်အနှံ့ နေရာမရွေး အချိန်မရွေး ဖြစ်နိုင်ပါတယ်။ အင်ပြင်ထွက်တဲ့ အဖုအပိန့် ပုံစံ တူညီချင်မှ တူညီလိမ့်မယ်။ ဖြစ်ပြီးရင် ပျောက်တာမြန်တယ်။ ပြန်ပေါ်တာလည်း မြန်တတ်တယ်။အင်ပြင်လက္ခဏာရပ်ထဲမှာ ခြင်ကိုက်သလို အဖီထတာကို wheals လို့ သုံးတယ်။ လက်နဲ့ ဖိကြည့်လို့ အရောင်ဖျော့သွားတာ(blanching)ရှိရင် အင်ပြင်ထတယ်လို့ ယေဘုယျ ကောက်ချက်ချနိုင်တယ်။ ရှားရှားပါးပါး အင်ပြင်ကွက်ဟာ လချီ၊ နှစ်ချီပြီးကြာတာမျိုးလည်း ရှိနိုင်ပါတယ်။

ဘာ့ကြောင့် အင်ပြင်ထလဲ

အင်ပြင်အနီကွက်ထခြင်းဟာ အရေပြားပေါ်မှာရှိတဲ့ သွေးကြောတုံ့ပြန်မှုတစ်မျိုး ဖြစ်တယ်။ ဓာတ်မတဲ့တဲ့အခါယားယံဆဲလ်(mast cells)တွေကနေ ယားယံစေတဲ့ဓာတ် (histamine) တမျိုးထွက်လာပါတယ်။ ဒီဓာတ်က ယားယံခြင်းနဲ့ ရောင်ရမ်းခြင်းကို ဖြစ်စေတယ်။ အဖီထစေတယ်။

ရက်တိုနဲ့ နာတာရှည်

အင်ပြင်ထတဲ့အခါ acute(ရက်တိုဖြစ်တာ) နဲ့ chronic(နာတာရှည်ဖြစ်တာ)ဆိုပြီးနှစ်မျိုးရှိတယ်။ ခြောက်ပတ်အတွင်း ရက်ပိုင်းဖြစ်တာကို acute urticariaလို့ ခေါ်ပါတယ်။ နာတာရှည် အင်ပြင်ဆိုတာ ခြောက်ပတ်ထက်ကျော်ပြီး နေ့စဉ်ဖြစ်ပေါ်တဲ့ လက္ခဏာရပ်မျိုးကို ခေါ်ပါတယ်။ နှစ်မျိုးစလုံးဟာ သာမန်လက္ခဏာကနေ အသက်ရှုကျပ်ပြီးလူ့အသက်ကို ထိခိုက်တာမျိုး ဖြစ်နိုင်တယ်။ ဒါ့ကြောင့် ဖြစ်လာရင် ဂရုစိုက်သင့်ပါတယ်။ 

တခါတရံ အင်ပြင်က အရေပြားဖောရောင်ခြင်း(angioedema) နဲ့ မှားတတ်ပါတယ်။ angioedema ဆိုတာအရေပြားမျက်နှာပြင်အောက်ဆဲလ်တွေ ရောင်ရမ်းလာတာဖြစ်ပါတယ်။ အလာဂျီ၊ ဆေးဝါး၊ မွေးရာပါ အင်ဇိုင်းဓာတ်ချို့တဲ့တာတွေကြောင့် ဖြစ်နိုင်ပါတယ်။ angioedemaရဲ့ လက္ခဏာတွေက လည်ပင်း၊ ခြေ၊လက်၊ မျက်လုံးနဲ့ပါးစပ်တစ်ဝိုက်ရောင်ရမ်းလာတာ၊ အသက်ရှုကျပ်ပြီး အစာမျိုရခက်တာမျိုးကို ခေါ်ပါတယ်။ လေ့ကျင့်ခန်းလုပ်ပြီးချွေးထွက်များရာကဖြစ်တဲ့ cholinergic urticaria (အင်ပြင်တစ်မျိုး) လည်း ရှိသေးတယ်။ တချို့က heat bump လို့လည်း ခေါ်တယ်။ 

စမ်းသပ်စစ်ဆေးခြင်း

အင်ပြင် ဟုတ်မဟုတ် သိဖို့ မခက်ပါဘူး။ ကျွမ်းကျင်ဆရာဝန်က အလွယ်တကူ ခန့်မှန်းသိရှိနိုင်ပါတယ်။ အင်ပြင်အများစုဟာ အစာမတဲ့ခြင်း (food allergy)တွေကြောင့် ဖြစ်တယ်။ မြေပဲ၊ ပုဇွန် မတဲ့သူက စားပြီး ချက်ချင်းဖြစ်လာတယ်။ နာတာရှည်အင်ပြင်ထတာ(chronic hives)မျိုးမှာ မျိုးရိုးနဲ့ အနေအထိုင်ကိုပါ စနစ်တကျမေးရတယ်။ ဥပမာ ခွေး၊ကြောင် စတဲ့ အိမ်မွေးတိရိစ္ဆာန်ရဲ့ အညစ်အကြေး၊အမှုန်အမွှားတွေက ဓာတ်မတဲ့ခြင်းကို ဖြစ်စေတယ်။ 

ကုသနည်း

အင်ပြင်ထလာရင် အလွယ်ကူဆုံး ရေအေးဝတ်ကပ်လို့ ရတယ်။ လိမ်းဆေးထဲမှာ မိတ်ထွက်ရင်သုံးတဲ့ Calamine lotion လိမ်းလို့ရတယ်။ ပူတာ၊ ယားယံနာကို သက်သာစေတယ်။ ယားယံဓာတ် အထွက်နည်းဖို့ antihistamine အမျိုးအစား အယားပျောက်ဆေး တမျိုးမျိုးသောက်သင့်တယ်။ burmeton, cetrizine, fexofenadine အစရှိတဲ့ဆေးဝါးတွေ သုံးစွဲနိုင်ပါတယ်။ နာတာရှည်အင်ပြင်အတွက် ketotifen (mast cell stabilizer) လို ဆေးမျိုး လိုပါတယ်။ အယားပျောက်ဆေးတွနဲ့ မသက်သာရင် အဲဒီထက်ပိုမြင့်တဲ့ အရောင်ကျဆေးတွေ သောက်သုံးရတယ်။prednisolone, dexamethasone, hydrocortisone စတဲ့ဆေးတွေ သောက်ဆေး၊ ထိုးဆေး၊ လိမ်းဆေး အမျိုးမျိုးကို အသုံးပြုရမယ်။ ဆိုးရွားပြင်းထန်တဲ့ အဆင့်မှာတော့ နားလည်တတ်ကျွမ်းတဲ့ဆရာဝန်နဲ့ မကုသရင် အသက်အန္တရာယ်ပါ စိုးရိမ်ရတယ်။

ရှောင်စရာ အစားအသောက်များ

-မြေပဲ

-ချောကလက်

-ကြက်ဥအကာ

-အခွံမာသီးများ

-ဘယ်ရီသီး

-စတော်ဘယ်ရီသီး

-နာနတ်သီး

-ခရမ်းချဉ်သီး

-နို့နှင့် နို့ထွက်ပစ္စည်းများ

-အကြေးခွံပါငါး

-ပင်လယ်စာ

-အရက်၊ဘီယာ၊ဝိုင်

-အချဉ်ဖောက်ထားသော အစားအစာ

မှတ်ချက် – တယောက်နဲ့တယောက် အစားအသောက် ရှောင်ကျဉ်ရမှာတွေ မတူညီကြတာ သတိပြုပါ။ ဓာတ်မတဲ့သူ၊ အင်ပြင်ထတတ်သူတွေဟာ ကုသခြင်းထက် ကာကွယ်ခြင်းကို ပိုမိုအလေးပေးလုပ်ဆောင်သင့်ပါတယ်။

ဒေါက်တာအေးမင်းထူး

(အရေပြားအထူးကုဆရာဝန်)

If you have been suffering from some of the above symptoms, you should contact a local dermatologist or by calling 092051590 for further advanced treatment.